هیپنوتیزم چیست؟
امروزه به دلیل عدم شناخت ماهیت درست هیپنوتیزم جنبههای خرافهمحور بسیاری بیانشده است درصورتیکه بسیار موضوع ساده و قابلدرکی میباشد و هیچگونه اسرار عجیبوغریبی ندارد و فقط وضعیتهایی در ذهن و مغز و فیزیولوژی ما میباشد که همگی ما هرروزه این حالت را بارها تجربه میکنیم .
تا حالا شده است که در هنگام انجام کاری چنان درگیر آن کار شده باشید و غرق آن شده باشید که هرچقدر اطرافیان شمارا صدا میزنند متوجه نمیشوید مثلاینکه در حال تماشای فیلمی بودید و هرچه قدر دوستتان شمارا صدا میزد متوجه نمیشدید در بیشتر شرایطی که ما در این حالت قرار داریم در حال تجربه یک حالت هیپنوتیزمی هرچند سطحی یا عمیق هستیم .
این حالت آرامشی که در آن دقت و تمرکز بالایی داریم همان هیپنوتیزم میباشد که ما در سطح فرکانسی به اسم آلفا قرار داریم که محصول آن آرامش هست. پس هیپنوتیزم یک حالت آرامشی است که در آن سطح فرکانسهای مغز ما در حالت آلفا قرار دارند .
هیپنوتیزم یا خوابگری [ 1 ][2] شاخهای از علم روانشناسی است که در آن به وسیله? تلقین، شخص در حالت خاصی از هوشیاری قرار میگیرد. هیپنوتیزم یا بهطور دقیقتر موجب تسلط دیگری بر فرد نمیشود بلکه دیگری با ضمیر ناخودآگاه آدمی به مکالمه و القای تلقینات میپردازد. همه? هیپنوزها نحوی خود هیپنوتیزم است و هیپنوتیزور خارجی فقط مامای هیپنوز از درون انسان است و آن را میزایاند. همه مکاتب و عرفاً به نحوی با هیپنوز درگیر بودهاند. ضمیر ناخودآگاه تنها یک تئوریست که توضیح حقایق روی آن سوار میشود. هیپنوتیزور نمیتواند هرآنچه دوست داشت به سوژه تلقین کند. هیپنوتیزم یک امر خارقالعاده نیست؛ و کارایی عجیب و غریب ندارد. اگر هم آثار غریبی داشته باشد در عده? کمی دارد و خیلی قابل تکرار و تأیید نیست بنابراین از منظر علم رسمی پارهای غرایب مشاهده شده در هیپنوز قابل اعتبار و برداشت کلی نیستند. (مبحث شستشوی مغزی البته در این وادی مطرح است ولی میزان پایداری این کارها باید بیشتر ارزیابی شود) هیپنوز خواب نیست. امواج مغزی در این حالت با امواج مغزی حالت خواب در بسیاری موارد فرق میکند. از یک منظر هیپنوز با تلقین معمولی هم فرق دارد چرا که مناطقی که بر اثر تلقین تحریک میشود با مناطق تحریک شده هنگام هیپنوز متفاوت است. در طی این فرایند، شخص هیپنوتیزور قادر است هر آنچه در نظر دارد به شخص هیپنوتیزم شده القا کند زیرا در این حالت تلقینات هیپنوتیزور به جای حواس بدن عمل میکند و ضمیر ناخودآگاه انسان را تحت کنترل خویش قرار میدهد.[3] البته هرآنچه هیپنوتیزور میخواهد به هیپنوتیزم شوند تحمیل و تلقین نمیشود. هیپنوز جبر ایجاد نمیکند.
تاریخچه
نظرات زیادی درباره? اینکه چه کسی هیپنوتیزم را شروع کرد، وجود دارد. هندوهای هند اولین کسانی بودند که آنها این شیوه را بنیان نهادند و از آن به عنوان یک دارو برای سلامتی استفاده کردند. امروزه این یکی از کاربردهای اصلی هیپنوتیزم است و به روانشناسی مربوط میشود. تحقیقات نشان میدهد هیپنوتیزم به گذشتههای دور برمیگردد.
اما پیشرفتهای مهم هیپنوتیزم در سال 1842، هنگامی که جیمز برید (James Braid) شروع به بررسی بیشتر آن کرد، رخ دادند. او که «پدر هیپنوتیزم جدید» نامیده میشود اعتقاد نداشت که خواب مغناطیسیباعث هیپنوتیزم میشود و فکر میکرد که خلسهها فقط یک «خواب عصبی» هستند. وی در سال 1843 یک کتاب درباره? این موضوع به نام«نوریپنولوژی» نوشت. برخی مسمر را پدر هیپنوز میدانند. میگویند راسپوتین وزیر پرنفوذ دربار روسیه تزاری از این روش در قربانیان خود استفاده میکردهاست. کشیش آبه فاریا نیز از متقدمین این روش است. مسمر در دوره? اوج نظریهپردازی در باب مغناطیس این پدیده را ناشی از مغناطیس حیوانی میدانست. بعدها روش او توسط شورایی مرکب از بنجامین فرانکلین و گیوتین و… مردود دانسته شد. برخی فقها میگویند هیپنوتیزم اگر مستلزم امر حرامی نباشد جایز است. هیپنوتیزم را خواب واره ترجمه کردهاند. هیپنوز توسط میتلون اریکسون آمریکایی و نیز المان پیشرفت زیادی کرد. با ما همراه باشید تا دقیقا بفهمیم هیپنوتیزم چیست و چه کاربردی دارد .
هیپنوتیزم اریکسونی چیست
اریکسون اعتقاد دارد که ذهن ناهشیار همواره در حال شنیدن است و بنابراین تلقین ها چه در حالت خلسه و چه در حالت طبیعی اثر خود را بر روی ناهشیار می گذارد. بیمار ممکن است به مطالب تلقین شده کاملا آگاه باشد یا برعکس کاملا از وجود آن ها بی خبر باشد. او می خواست بداند که آیا بیمار در حین درمان به تلقین های غیرمستقیم پاسخ می دهد و ممکن است ناهشیار در فرایند درمان حضور داشته باشد؟ بدین ترتیب اریکسون به جای این که به بیمار بگوید الان در حال به خلسه رفتن هستی، می گوید الان می توانی یاد بگیری چگونه با آرامش کامل به حالت خلسه بروی. با این کار به آزمودنی خود فرصت می دهد تلقین هایی را بپذیرند که با آن ها راحت تر هستند و انجام هیپنوتیزم با آرامش کامل و در طول مکالمه انجام می شود. به همین علت است که به کار اریکسون هیپنوتیزم پوشیده می گویند. همچنین اریکسون در هیپنوتیزم خود از واژه های ملایم و غیرمستقیم استفاده می کرد. مثلا به جای این که بگوید تو سیگاری نیستی می گفت تو می توانی دیگر سیگار نکشی.
* * * * * *
دکتر " میلتون اریکسون " دردنیاعمدتا به عنوان درمانگر ارشد هیپنوز طبی شناخته شده است. نوشته های او درهیپنوتیزم راجع به روشهای ایجاد خلسه، فعالیتهای آزمایشی درزمینه بررسی احتمال ومحدودیت تجارب هیپنوتیک، وتحقیق روی ماهیت روابط بین هیپنوتراپ وسوژه حائز اهمیت است.
نکته ای که کمترشناخته شده است آنکه دکتراریکسون ، تجربه ای خاص در روانکاوی دارد.هرچندکه همه اورا یک هیپنوتراپیست مجرب می دانند ولی مایه تعجب است اگر بدانید او خود را در مرکز تلفن آمریکا ،به عنوان مشاورخانواده و روانکاو معرفی نموده است.
از بسیاری جهات دیدگاه اریکسونی نسبت به هیپنوتراپی، نمایانگر شکست واقعی روش سنتی هیپنوتیزم است.این مدل به آرامی و در طی سالها شکل گرفت و پس از مرگ "میلتون اریکسون" بود که به صورت سیستماتیک،کتبا ثبت شد.
کاربرد هیپنوتیزم و هیپنوتیزم درمانی
هیپنوتیزم یکی از ابزارهایی است که برای ایجاد تغییرات سریع در ذهن و مغز از آن استفاده میکنیم. تمامی تغییراتی که ما میخواهیم آنها را ایجاد کنیم در ذهن و مغز ایجاد میشود و یکی از اجزایی که در ذهن و مغز و تغییرات ما نقش بسیار مهمی دارد ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه میباشد.
برای درک بهتر کارکرد هیپنوتیزم باید مکانیزمها و اصولی که بر ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه حاکم است را بشناسیم. ناخودآگاه انسان جایگاه شخصیت و نظام باورها و ارزشهایی است که در حال خلق زندگی ما هستند و ما برای تغییرات اساسی در نظام باورها و ارزشها و درکل شخصیتمان باید به سمت این حرکت کنیم که به فرایندها و برنامههایی که در ضمیر ناخودآگاه قرار دارند که همان باورها و ارزشهای ما هستند دست پیدا کنیم.
موضوع مهمی که در اینجا وجود دارد این است که دریچههای ضمیر ناخودآگاه انسان از هنگام تولد باز است و با افزایش سن و منطقی شدن ما بر اساس سبک زندگیمان و ورودیهایی که میگیریم بهمرور این دریچهها بسته میشود و این دلیلی است که ایجاد تغییرات اساسی مانند تغییر باورها و شخصیتمان بدون شناخت ذات ضمیر ناخودآگاه و راههای نفوذ به آن کار چندان آسانی نیست.
موضوعی دیگری که وجود دارد این است که ضمیر خودآگاه نیز که وظیفه تحلیل و بررسی اطلاعات ورودی را بر عهده دارد هنگامیکه ما میخواهیم تغییراتی را ایجاد کنیم به تحلیل میپردازد و سعی میکند با دلایل منطقی مانع از ایجاد تغییرات شود درنتیجه برای اینکه دریچههای ضمیر ناخودآگاه را بازکنیم و تغییرات را در آنجا ایجاد کنیم و از منطقها و تحلیلهای ضمیر خودآگاه بهسادگی عبور کنیم نیاز به ابزاری داریم که این ابزار هیپنوتیزم میباشد.
البته لازم به ذکر است که امروزه هیپنوتیزم در علوم و دانش بسیاری مورداستفاده قرار میگیرد و کاربردهای مؤثر بسیاری دارد و ما نیز در ان ال پی ساختار متفاوتی از هیپنوتیزم را مورداستفاده قرار میدهیم که در ادامه با آن آشنا میشوید.